Σπήλαιο Κωνωπίνας – Ένα πανέμορφο μνημείο της Ξηρομερίτικης φύσης, στη δίνη της κρατικής αδιαφορίας …

Επίσκεψη – εξερεύνηση από τον σπηλαιολόγο κ. Γιάννη Ζαβιτσανάκη

Στις 17 Ιουνίου 2014 επισκέφθηκε την Κωνωπίνα, με σκοπό να εξερευνήσει το σπήλαιο ο Αιτωλοακαρνάνας Σπηλαιολόγος κ. Γιάννης Ζαβιτσανάκης, ο οποίος εντυπωσιασμένος από τον εκπληκτικό σταλακτικό διάκοσμο συνέταξε τη παρακάτω ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ  ΕΚΘΕΣΗ, την οποία παραθέτουμε αυτούσια για να βγάλετε τα συμπεράσματά σας:

                                 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ  ΕΚΘΕΣΗ

“ Στα μέσα Ιουνίου του 2014, επισκέφθηκα το «Σπήλαιο Κωνωπίνας». Γνωστό σπηλαιοβάραθρο, για το οποίο είχα ακούσει και διαβάσει πολλά. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου, για να αποκτήσω και ιδία αντίληψη. Και, παράλληλα, να μετρήσω – αποτυπώσω και να φωτογραφίσω και ο ίδιος το σπήλαιο.

Το μικρό σπήλαιο, έχει είσοδο από «πηγάδι» δεκατεσσάρων μέτρων βάθους, το οποίο οδηγεί στην μοναδική αίθουσα, που έχει μέγιστο μήκος 18 περίπου μέτρα και μέγιστο πλάτος περίπου 14. Η 6μετρη κλίση του δαπέδου της αίθουσας, δίνει στο χώρο ένα μέγιστο βάθος -20 μέτρων.

Είθισται – και πολύ ορθά, οι σπηλαιολόγοι να κοινοποιούμε τις εκθέσεις που συντάσσουμε επί σπηλαίων στις αρμόδιες Αρχές. Και όχι να τις δημοσιοποιούμε. Ωστόσο, το αμείωτο ενδιαφέρον των κατοίκων της Κωνωπίνας για την τουριστική αξιοποίηση του σπηλαίου της περιοχής τους, ενδιαφέρον που εκδηλώνεται έντονα εδώ και τρεις δεκαετίες, «υποχρεώνει» να δημοσιοποιηθεί  μια σχετική εκτίμηση, κατά το δυνατόν περιληπτικά και απλουστευμένα.

Έχοντας διεισδύσει - μόνο στο νομό Αιτωλοακαρνανίας - σε 120 σπήλαια όλων των τύπων – οριζόντια, βάραθρα, σπηλαιοβάραθρα, καταβόθρες, σπηλαιοπηγές, διακλάσεις κλπ, δηλαδή στο σύνολο ουσιαστικά των σπηλαίων του νομού και, επομένως, διαθέτοντας μέτρο σύγκρισης για τα σπηλαιολογικά δεδομένα της περιοχής, μπορώ να διαβεβαιώσω πως, το σπήλαιο Κωνωπίνας, είναι πραγματικά ξεχωριστό. Φυσικά, κάθε σπήλαιο είναι μοναδικό και έχει την ιδιαίτερη ομορφιά και αξία του. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία στο εν λόγω σπήλαιο που, συνδυαζόμενα μάλιστα, το διαφοροποιούν σημαντικά από τα υπόλοιπα του τόπου.

Συγκεκριμένα:
      1) Μεγάλη σχηματική και χρωματική ποικιλία σπηλαιοδιακόσμου. Σταλαγμίτες όλων των σχημάτων - πυργοειδείς, ακόμα και σπάνιοι “κουνουπιδόσχημοι”.

Κολώνες – μερικές, εν τη γενέσει τους, καθώς παρακολουθούμε σε αυτές τη συνάντηση σταλαγμιτών και σταλακτιτών. Σταλακτίτες παραπετασματοειδείς, ασπιδοειδείς, ακόμα και  «κρυστάλλινοι» μακαρονοειδείς - με τόσο μεγάλη ανάπτυξη, που φτάνουν να σχηματίζουν και αυτοί κολώνες. Λεπτεπίλεπτοι, διάφανοι ελικτίτες. Κοράλλια των σπηλαίων. Ογκώδεις σπηλαιοαποθέσεις στα τοιχώματα.

Τα χρώματα, είναι εξίσου πανέμορφα και με ανάλογη ποικιλία. Όλοι οι τόνοι του λευκού – φαιού … του καφέ … του κόκκινου. Υπάρχουν σπηλαιοθέματα με το παρθενικότερο λευκό….και με το βαθύτερο και πιο γλυκό πορτοκαλί.

Πρόκειται για ένα σπήλαιο που, πραγματικά, κάθε εκατοστό αξίζει αμέτρητες φωτογραφίες, από κάθε γωνία και με κάθε δυνατό φωτισμό.

2) Τεράστια πυκνότητα διακόσμου. Μέσα σε μια αίθουσα λίγων τετραγωνικών, υπάρχει όγκος και ποικιλία διακόσμου, που δεν συναντάμε σε εκατοντάδες μέτρα διαδρομών άλλων σπηλαίων.

3) Απόλυτη, κρυστάλλινη καθαρότητα του διακόσμου. Και σχεδόν παντελής απουσία φθορών και ρύπανσης. Τα ελάχιστα θραυσμένα διακοσμητικά στοιχεία, μοιάζουν να είναι θύμα γεωλογικών φαινομένων περισσότερο. Αυτό, το υποδηλώνει και ο χρόνος θραύσης, που πρέπει να είναι παλαιότερος της εποχής που για πρώτη φορά διανοίχθηκε είσοδος στο σπήλαιο κατά τη δεκαετία του ’80, ενώ ως τότε επρόκειτο για τυφλό έγκοιλο – όπως τουλάχιστον πληροφορούν οι κάτοικοι. Επομένως, για να έχουν προλάβει ήδη να επανασυγκολληθούν θραύσματα με υλικό σπηλαιοαποθέσεων, η θραύση τους πιθανότατα έχει πραγματοποιηθεί σε παλαιότερο χρόνο.

 Ο ίδιος παράγοντας, της μη ύπαρξης εισόδου στο σπήλαιο, που το προστάτευσε από την ανθρώπινη παρουσία και τις εκούσιες και ακούσιες καταστροφές που αυτή συνεπάγεται, το προστάτευσε και από τη ρύπανση και τη διάβρωση που προκαλούν οι μόνιμοι και προσωρινοί κάτοικοι τέτοιων χώρων όταν αυτοί οι χώροι διαθέτουν είσοδο, όπως είναι οι νυχτερίδες – και τα περιττώματά τους.

Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα μοναδικό, πανέμορφο φυσικό μνημείο.
Για έναν χώρο, στο οποίο όχι απλά δεν αγγίζουμε τίποτε, αλλά πρέπει να προσέχουμε ακόμα και προς ποια κατεύθυνση εκπνέουμε. Διαθέτει απολύτως ευαίσθητο και εύθραυστο διάκοσμο. Πρόκειται για ένα σπήλαιο, στο οποίο όχι απλά δεν παρεμβαίνουμε, αλλά από το οποίο δεν μετακινούμε – απομακρύνουμε τίποτε.

Τα ίδια τα θραύσματα του διακόσμου, επανασυγκολούμενα με υλικό σπηλαιοαποθέσεων καθώς πρόκειται για ένα ζωντανό σπήλαιο με έντονη σταγονοροή, θα σχηματίσουν νέα, μοναδικών σχημάτων σπηλαιοθέματα στο χώρο.

Επομένως. Και σχετικά με το κατά πάντα δίκαιο αίτημα των κατοίκων για τουριστική αξιοποίηση του σπηλαίου, προκειμένου να προσδώσει μια αναπτυξιακή πνοή στην περιοχή τους.

Η άποψή μου, είναι η εξής:

1) Αποκλείεται κατηγορηματικά η σκέψη διάνοιξης τεχνητής εισόδου, για να παρακαμφθεί το πρόβλημα του βαράθρου. Ακόμα και αν δεν το απαγορεύσει θέμα στατικότητας – ερώτημα που μόνο σοβαρή γεωλογική μελέτη μπορεί να το απαντήσει και που, ρωγμές και μετατοπίσεις στο χώρο την καθιστούν αναγκαία, ο χώρος είναι τόσο μικρός που δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να θυσιαστεί τμήμα του, πράγμα αναπόφευκτο για την πραγματοποίηση τέτοιας φύσεως και εκτάσεως εργασιών. Και, μάλιστα, όταν υπάρχει τέτοιος και τόσο ευαίσθητος διάκοσμος, η καταστροφή είναι δεδομένη.

2) Αποκλείεται κατηγορηματικά η σκέψη για προσπάθεια διάνοιξης του σχισμοειδούς λαγουμιού, που υπάρχει στο βαθύτερο σημείο της αίθουσας και αποστραγγίζει νερά από αυτή. Αποκλείεται, για τους ίδιους λόγους που παραπάνω περιγράφηκαν.

 Επιπροσθέτως, επειδή δεν πρόκειται για μια στενή είσοδο ενός ευρύχωρου χώρου, αλλά για έναν χώρο που συνεχίζει με τις ίδιες ελάχιστες διαστάσεις μετά την είσοδό του. Επομένως, αφ’ ενός θα απαιτούσε τεράστιας έκτασης εργασίες διάνοιξης σε πολλά μέτρα μήκους στενό πέρασμα – με αποτέλεσμα καταστροφή του σπηλαίου, αφ’ ετέρου δεν έχουμε καμιά ένδειξη πως υπάρχει λόγος για μια τέτοια διάνοιξη, αφού δεν έχουμε κανένα στοιχείο πως το στενό αυτό πέρασμα το ακολουθεί άλλος χώρος μεγάλων διαστάσεων.

3) Αν υπάρξει από την αρμόδια Αρχή – δηλαδή από την Τοπική Αυτοδιοίκηση – απόφαση τουριστικής αξιοποίησης, η μοναδική είσοδος που μπορεί να αξιοποιηθεί είναι η ήδη υπάρχουσα.

Μια μικρή διαπλάτυνση, ίσως, του ανώτατου και μόνο τμήματος του βαράθρου εισόδου, με επίβλεψη γεωλόγου και λήψη κάθε απαραίτητου μέτρου για την ασφάλεια του χώρου – αποσόβηση του κινδύνου διαφυγής υλικών προς το βάθος του σπηλαίου κλπ, θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Εν συνεχεία, μια μεταλλική κλίμακα καθόδου διαμορφωμένη σε επίπεδα και ένα πατάρι στην αίθουσα, υπερυψωμένο από το δάπεδο ώστε να μην καταστραφεί ο διάκοσμος του δαπέδου, θα εξασφάλιζε μια ασφαλή πρόσβαση ιδιαιτέρως ολιγομελών ομάδων επισκεπτών – ασφαλή, για τους ίδιους και για το σπήλαιο.

 Ένας προθάλαμος που θα απομονώνει από το εξωτερικό περιβάλλον τη διευρυμένη είσοδο του σπηλαίου, καθώς και ένας φωτισμός που δεν θα μεταβάλει τις συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας του χώρου και που θα ενεργοποιείται μόνο κατά το χρόνο εισόδου επισκεπτών σε αυτόν, θα ολοκλήρωναν την ήπια παρέμβαση που θα καθιστούσε το χώρο επισκέψιμο από το ευρύ κοινό. Βεβαίως, κάθε είσοδος επισκεπτών, πρέπει να πραγματοποιείται με τη συνοδεία ενημερωμένου ξεναγού. 

Και, φυσικά, κάθε εργασία, πρέπει να εκτελεστεί υπό την συνεχή επίβλεψη έμπειρου σπηλαιολόγου  ”.

                                    Γιάννης Ζαβιτσανάκης – Σπηλαιολόγος

Ο Σύλλογος Κωνωπινιωτών Ξηρομέρου, ως θεματοφύλακας  της πολιτιστικής μας ταυτότητας και κληρονομιάς  και με γνώμονα πάντα το συμφέρον του τόπου μας, κατέβαλε και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια προς πάσα κατεύθυνση, για την ανάδειξη και αξιοποίηση του σπηλαίου.

    Κάνει έκκληση στις υπηρεσίες – φορείς που είναι καθ’ ύλη αρμόδιοι γιαυτό (Δήμος Ακτίου - Βόνιτσας, Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, Υπουργείο Πολιτισμού), να εξετάσουν το θέμα ώστε να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα που είναι διακαής πόθος όλων των Ξηρομεριτών και παρακαλεί όλους όσους μπορούν να συνδράμουν την προσπάθεια ανάδειξης του θέματος (Σπηλαιολόγους, πολιτιστικούς Συλλόγους, τοπικούς και κοινωνικούς φορείς,  έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο),  να βοηθήσουν ώστε να επιτευχθεί η αξιοποίησής ενός πανέμορφου σπηλαίου, που παραμένει θαμμένο από την αδιαφορία της πολιτείας.

Ευχαριστούμε τον σπηλαιολόγο κ. Γιάννη Ζαβιτσανάκη για το ενδιαφέρον που επέδειξε και την εμπεριστατωμένη έκθεση που συνέταξε για το σπήλαιο, συμβάλλοντας δημιουργικά σε μια πιο ευκρινή εικόνα, για το σπάνιο αυτό μνημείο της Ξηρμερίτικης φύσης.

-          Το φωτογραφικό υλικό μας παραχώρησε προς χρήση ο σπηλαιολόγος κ. Γιάννης Ζαβιτσανάκης

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ της Κωνωπίνας – Φύλλο 76

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΩΝΩΠΙΝΙΩΤΩΝ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ