Ο νέος αγροτο-ιμπεριαλισμός

Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων διαπιστώνει εδώ και χρόνια μια επικίνδυνη τάση: χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία αγοράζουν εκτάσεις

γης σε φτωχές χώρες για να διασφαλίσουν αποθέματα τροφίμων.

 Πρόκειται για μία εξέλιξη που όπως προειδοποιεί ο ΟΗΕ, εάν συνεχιστεί, δεν αλλάζει μόνον τον γεωπολιτικό χάρτη, αλλά μεσοπρόθεσμα οι φτωχές χώρες θα αντιμετωπίσουν σοβαρό επισιτιστικό πρόβλημα, και κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων (IFPRI) ονομάζει αυτή τη νέα τακτική «αγροτο-ιμπεριαλισμό».

Η τάση αυτή παρατηρείται από το 2007/8 με την κρίση στις τιμές των τροφίμων. Τότε για πρώτη φορά άρχισε η αγορά τεράστιων εκτάσεων καλλιεργημένης γης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 2010 οι εκτάσεις αυτές άγγιξαν τα 650.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση μεγαλύτερη από τις εκτάσεις που διαθέτουν οι ΗΠΑ για την καλλιέργεια καλαμποκιού και σταριού.

Σύμφωνα με το IFPRI οι αγοραστές δεν είναι μόνον κράτη, αλλά και οικονομικοί όμιλοι και hedge funds. Οι πιο δραστήριοι σε αυτές τις αγορές είναι εκτός της Κίνας, η Ινδία, οι χώρες του Περσικού Κόλπου, η Ινδία, η Ν. Κορέα και η Σ. Αραβία. Όμως και η ΕΕ ή μάλλον μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες ενδιαφέρονται επίσης για την αγορά τέτοιων εκτάσεων, επειδή επιθυμούν να διασφαλίσουν καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων.

Η «αρπαγή γης» εγκυμονεί προβλήματα επισιτισμού και κοινωνικές αναταραχές

Ασφαλώς η τάση αυτή δεν είναι αυτή καθ’ εαυτή αρνητική, αλλά επειδή όλες αυτές οι αγορές, οι διακανονισμοί και οι μπίζνες γίνονται συνήθως από τις ελίτ των φτωχών χωρών ερήμην των λαών, με μοναδικό γνώμονα το προσωπικό κέρδος ή τα πολιτικά και οικονομικά οφέλη μιας συγκεκριμένης ομάδας του πληθυσμού.

Έτσι εκτοπίζονται για παράδειγμα οι αγρότες που διαθέτουν μικρό κλήρο, διαλύονται ολόκληρα χωριά και αλλάζουν την διατροφή τους εκατομμύρια άνθρωποι.

Αλλαγές που προκαλούν άμεσα νέες αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, μεσοπρόθεσμα επιδείνωση του επισιτιστικού προβλήματος και μακροπρόθεσμα σοβαρές κοινωνικές και πολιτικές ταραχές.

Το Ινστιτούτο IFPRI σημειώνει ότι ήδη έχει καταγράψει την πρώτη κοινωνική και πολιτική αναταραχή: το 2009 στη Μαδαγασκάρη ο πληθυσμός ανέτρεψε την κυβέρνηση της χώρας, διότι σχεδίαζε μπίζνες με την Κίνα για αγορά μεγάλων εκτάσεων γης.

Τέλος το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας της Πολιτικής των Τροφίμων στην προσπάθειά του να συρρικνώσει τα ρίσκα από την «αρπαγή της γης» (=Land grabbing) καλεί τους αγοραστές γης, κράτη, ομίλους και εταιρείες, να τηρούν ορισμένους βασικούς κανόνες, όπως π.χ. διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, αποφυγή παραβίασης των δικαιωμάτων των αγροτών, και κυρίως τη διασφάλιση της ισορροπίας των οικοσυστημάτων.

dw